Op dinsdag 20
november 2012 trok ik samen met Elien Engelen naar de tentoonstelling ‘Moments
Before The Flood’ van de bekende fotograaf Carl De Keyzer. Deze tentoonstelling
loopt nog tot 6 januari 2013 in de C-Mine in Genk.
Carl De Keyzer
Carl De Keyzer
is een bekend Belgisch fotograaf. Na de secundaire school ging hij dierengeneeskunde
studeren aan de universiteit in Gent. Na een half jaar trok hij echter naar de
academie om te experimenteren met fotografie, film en filosofie. In 1982 werd hij docent aan de Gentse academie waar hij zeven jaar lesgaf.
Daarna bracht
Carl De Keyzer vele fotoboeken uit met thema’s zoals godsdienst, India,
Sovjet-Unie,… In 2012 kwam zijn laatste boek uit: Moment Before The Flood.
Hij wil de ramp niet fotograferen, wel het wachten
erop.
Vragen
Tijdens het
bezoeken en nadenken over de tentoonstelling hoop ik een antwoord te vinden op
de volgende vragen:
µ
Wat bedoelt de fotograaf met de foto’s?
µ
Waarover gaan de foto’s?
µ
Welke boodschap wil hij duidelijk maken?
C-Mine in Genk
De C-Mine site
is gebouwd op de fundamenten van de mijn van Winterslag. Je vindt er een
afwisseling van nieuwe architectuur en het reeds bestaande industriële erfgoed.
In augustus 1901
vindt André Dumont steenkool in de Kempen. Zo werd het Limburgse
steenkeelbekken ontdekt. Na enkele proefboringen en wat tegenwind kwam men in
1906 tot een akkoord: de concessie ‘Genck-Sutendael’ werd opgericht. De
ontwikkeling van deze steenkoolmijnen betekende een keerpunt voor de Limburgse
industriële ontwikkeling.
Ondertussen
heeft de site met zijn prachtige en industrieel mijnerfgoed een nieuwe naam en
invulling gekregen: C-Mine waarvan de letter C staat voor creativiteit. Sinds
2001 is het complex in handen van de stad Genk. Een deel van de mijngebouwen en
–installaties is behouden gebleven en heeft een monumentstatus. Verder vestigen
en ontwikkelen zich steeds meer en meer partners en projecten op C-Mine. Zo is
er bijvoorbeeld al een cultuurcentrum, een speeltuin, een cinema, mogelijkheid tot
eten en drinken,…
De tentoonstelling
Eerst dacht ik
dat de tentoonstelling ging over waterrampen. De fotograaf zou foto’s getrokken
hebben op bepaalde plaatsen net vooraleer deze verwoest werden door een
waterramp zoals een overstroming of tsunami.
Tijdens het
opzoeken van extra informatie, bleek dit niet het geval te zijn. Carl De Keyzer
wil met zijn tentoonstelling de aandacht vestigen op de opwarming van de aarde,
het broeikaseffect, de stijgende waterspiegel,…
Het doel van de
tentoonstelling en wat extra uitleg over de foto’s zou zeker geen kwaad kunnen.
Nu kom je een zaal binnen met allemaal fantastisch mooie en grote foto’s, maar
indien je niet op de hoogte bent van de bedoeling, kan je er maar naar raden.
Nu komen er meteen wat meer vragen in mij
op, namelijk:
µ
Hoe zit het met de opwarming van de
aarde?
µ
Wat is het broeikaseffect?
µ
Kan de stijging van het zeeniveau ook
gevolgen hebben in Europa?
µ
Heeft de opwarming van de aarde te maken
met alle natuurrampen waarvan we tegenwoordig zoveel horen?
Iedereen heeft
al wel iets opgevangen over het broeikaseffect, de opwarming van de aarde en
het klimaat, de stijging van de zeespiegel en noem maar op. Het zeeniveau zal
de komende eeuw drastisch stijgen ten gevolge van de klimaatopwarming. Het zijn
slechts prognoses, maar deze variëren van enkele decimeters tot zelfs enkele
meters.
Europa is een wachtend, lanterfantend continent
geworden.
Vier jaar lang
reisde Carl De Keyzer Europa af. Vier maanden per jaar, honderdtwintigduizend kilometer
bracht hij in zijn auto door, reizend van de ene kust naar de andere in Europa.
Het was zijn bedoeling enkel ijle landschappen, verlaten plaatsen, donkere
wolkenpartijen,… te fotograferen. Maar er kwamen toch weer mensen aan de pas:
liggend op het strand, aan het werk of al spelend. Dan besliste de fotograaf de
foto’s te laten afwisselen tussen onheilspellende beelden en zorgeloze kiekjes.
De foto’s hebben
niet enkel de bedoeling het toekomstig gevaar te tonen, maar heeft ook oog voor
historische gebouwen en prachtige plaatsen binnen Europa.
De kust is het vraagteken van het
vasteland.
De opwarming van de aarde
De zon is
uiteraard de ‘motor’ van ons klimaat en zorgt voor licht en warmte. De gele
pijlen op onderstaande afbeelding tonen aan dat de warmte voor een deel
opgenomen wordt door de aarde. Daardoor worden het land en het water verwarmd. Bijna de helft van de infraroodstralen van de zon worden teruggekaatst. De broeikasgassen houden dan op hun beurt weer een deel van de teruggekaatste gassen tegen. Dit is nodig om de temperatuur op peil te houden. Indien dit niet zo gebeurde, zou de gemiddelde temperatuur op aarde -19° zijn. Op de afbeelding tonen de oranje pijlen dit.
Bij de rode pijlen loopt het mis. Door bijvoorbeeld meer uitstoot van CO2 produceren we te veel broeikasgassen. Die grote hoeveelheid broeikasgassen zorgen ervoor dat er te veel warmte bijgehouden wordt. Het grote gevolg hiervan is dat de temperatuur van de volledige planeet stijgt.
Wat zijn de
zichtbare gevolgen op aarde?
Niet enkel de
natuur en de mensen ondervinden de opwarming van de aarde, ook de fauna en
flora krijgen het te verduren. Regenwouden worden gekapt waardoor er ten eerste
nog meer CO2 in de atmosfeer terecht komt. Ten tweede raken een heleboel dieren
hun woonplaats kwijt. Anderzijds komen de dieren in de problemen door de
stijgende temperatuur van het zeewater. Zo sterven bijvoorbeeld koralen af die
belangrijk zijn voor het andere zeeleven, maar door bijvoorbeeld het smelten
van het ijs verliezen dieren grote delen van hun leefwereld.
In vele gebieden
neemt het aantal overstromingen toe door hevige neerslag en zware stormen. In
andere gebieden kampen de inwoners dan weer met het tegenovergestelde: grote
droogte. Vooral in Afrika hebben ze hier last van.
We merken dat de
sneeuwmassa op de toppen van de gebergtes de laatste jaar erg is afgenomen. Op
onderstaande foto’s zie je de gevolgen van de temperatuurstijging op de berg
Kilimanjaro in Tanzania.
Ook de gletsjers
en de ijsmassa’s op het land leiden onder de temperatuurstijging. Zij worden
steeds kleiner en kleiner.
Aan de polen
smelt het ijs zienderogen door de stijgende temperaturen. Hieronder staat een
tabel van professor Mann. Deze tabel toont de gemiddelde temperatuur aan het
noordelijk halfrond de laatste duizend jaar.
Jaartal
|
Temperatuur
|
1000
|
-0,25°C
|
1200
|
-0,30°C
|
1400
|
-0,20°C
|
1600
|
-0,40°C
|
1800
|
-0,20°C
|
1900
|
-0,20°C
|
1950
|
0,10°C
|
2000
|
0,60°C
|
Vanaf de jaren ’90 stijgt de temperatuur met ongeveer driekwart graden. Dit heeft grote gevolgen: een stijging van 3°C betekent dat de zeespiegel tot 5 meter stijgt.
Het WWF
Volgens het WWF
wordt de ecologische voetafdruk van de mens op aarde alleen maar groter. De
natuurlijke grondstoffen stijgen wel, maar de mens breekt de natuurlijk
ecosystemen af.
Het WWF werkt
samen met partners om de biodiversiteit te redden en om de impact van de
mensheid op de natuurgebieden te verminderen.
Tussen nu en
2050 wilt het WWF dat:
Ø
de
integriteit van de meest bijzondere natuurgebieden bewaard blijft, wat
bijdraagt aan een veiligere en duurzame toekomst voor iedereen;
Ø
de
wereldwijde ecologische voetafdruk van de mensheid het vermogen heeft om de
aarde in leven te houden en dat de natuurlijke rijkdommen eerlijk verdeeld
worden.
De ecologische
voetafdruk?
Het WWF probeert
de ecologische voetafdruk van de mensheid te verkleinen. Tegen 2020 willen zij
de globale ecologische voetafdruk van de mens naar een lager niveau brengen in
de volgende gebieden: energie en koolstof, grondstoffen en water. Maar wat is
die ecologische voetafdruk precies?
We eten, wonen
ergens, verplaatsen ons, gaan op vakantie, werken... Voor al deze activiteiten
verbruiken we natuurlijke bronnen. Een voorbeeld:
Voor 1 kg vlees is 10 m²
weiland (voor het laten grazen van de dieren) en 11m² akkerland (voor het
telen van veevoeder) nodig. Daarboven wordt voor 1 kg vlees 2,4 m² bouwland
(stallen voor de dieren …) en 21 m² energieland gebruikt. Voor het produceren
van vlees wordt dus heel wat energie verbruikt (voor het transport, het
verwerken van het vlees …).
|
Iedereen gebruikt dus een stukje van de aarde. Met de
ecologische voetafdruk kunnen we aangeven hoeveel oppervlakte aarde één
persoon, een klas, een stad, een land of de wereld nodig heeft om te
leven. Het eerlijkste zou zijn dat
iedereen op aarde hetzelfde stukje zou krijgen, maar dit is niet altijd zo.
Hieronder staat een kaart die de gemiddelde voetafdruk per inwoner per jaar weergeeft. Hierop is duidelijk te zien de verschillen tussen de landen enorm groot zijn.
Hoe wordt de opwarming van de aarde
aangepakt?
Pas in 1992
drong de ernst internationaal door. Op de milieutop in Rio de Janeiro werd het
‘Raamverdrag inzake Klimaatverandering van de verenigde Naties’ aangenomen.
Deze overeenkomst werd door 189
ondertekend en trad op 21 maart 1994 in werking.
Doelstellingen van het
Klimaatverdrag (artikel 2):
“Het uiteindelijke doel van dit Verdrag
en alle daarmee verband houdende rechtskracht hebbende akten die de
Conferentie van Partijen aanneemt, is het bewerkstelligen, in overeenstemming
met de desbetreffende bepalingen van het Verdrag, van een stabilisering van
de concentraties van broeikasgassen in de atmosfeer op een niveau waarop
gevaarlijke antropogene verstoring van het klimaatsysteem wordt voorkomen.
Dit niveau dient te worden bereikt binnen een tijdsbestek dat toereikend is
om ecosystemen in staat te stellen zich op natuurlijke wijze aan te passen
aan klimaatverandering, te verzekeren dat de voedselproductie niet in gevaar
komt en de economische ontwikkeling op duurzame wijze te doen voortgaan.”
|
Later, in 1997,
keurde de Verenigde Naties ook het Kyoto-protocol goed. Dit verplicht de
geïndustrialiseerde landen om tussen 2008 en 2012 de hoeveelheid uitgestoten
broeikasgassen met 5% te verminderen in vergelijking met 1990.
Onlangs kwam het
Kyoto-protocol in België nog in de media. Hieronder staat een krantenbericht:
België gaat
verlenging Kyoto-protocol tot 2020 bepleiten
België gaat bij de komende klimaattop in Doha
pleiten voor een verlenging van het Kyoto-protocol tot 2020. Dat kondigde
staatssecretaris voor Energie en Milieu, Melchior Wathelet, aan op een
persconferentie. Hij hoopt een bemiddelingsrol te kunnen spelen en heeft
kritiek op de houding van de gewesten in het dossier van de CO2-quota.
De top loopt van maandag 26 november tot
vrijdag 7 december in de hoofdstad van Qatar, en moet bepalen welke richting
men uit zal gaan na afloop van het Kyoto-protocol, dat op 1 januari 2013
afloopt. Op de achtergrond spelen klimaatdreigingen zoals de orkaan Sandy.
"Evaluatiemechanisme is pluspunt" België wil volgens Wathelet, die de top vanaf 4 december zal volgen, inzetten op de verlenging van het protocol tot 2020 met een zo streng mogelijk mechanisme. "We hadden gehoopt dat meer landen zich zouden aansluiten, maar we moeten de pluspunten benadrukken zoals het evaluatiemechanisme. Niet alles is perfect, maar het is de beste basis voor de periode na 2020", stelde de staatssecretaris. Ons land wil mee bemiddelen om een bindend mechanisme goedgekeurd te krijgen. "België is net als Zweden groot genoeg om geloofwaardig te zijn tijdens de onderhandelingen en klein genoeg om er niet van verdacht te worden dat het zijn eigen belangen verdedigt. We willen deze rol blijven spelen in Doha", aldus Wathelet. Kritiek van gewesten Vlaanderen en Wallonië hebben kritiek op het feit dat de federale overheid een deel van de opbrengsten van de CO2-quota zou hebben ingepikt terwijl het om een gewestbevoegdheid gaat. "In het communautaire akkoord, dat ook door partijen als Ecolo is ondertekend, worden inkomsten voor de federale overheid voorzien", repliceerde Melchior Wathelet. "De gewesten hebben de neiging om te zeggen dat het om een gewestbevoegdheid gaat als er geld te rapen valt", voegde hij eraan toe.
Bron: ‘België gaat verlening Kyoto-protocol tot 2020 bepleiten’,
internet, 23 november 2012,
(http://www.demorgen.be/dm/nl/5378/Global-Warming/article/detail/1538866/2012/11/23/Belgie-gaat-verlenging-Kyoto-protocol-tot-2020-bepleiten.dhtml).
|
België heeft een
nationaal Klimaatplan voor de periode 2002 – 2012 opgesteld. Door de federale
staatsstructuur werden de bevoegdheden verdeel over het federale niveau en de
gewesten. Hieronder staat een tabel met de bevoegdheden per niveau.
Federale staat
|
Gewesten
|
|
Leefmilieu
|
- coördinatie van het
internationale beleid
- productbeleid
|
- luchtkwaliteit
|
Energie
|
- grote infrastructuren
en planning van gas en elektriciteit
- tarificatie en
belastingen
- nucleaire energie
- off-shore windenergie
|
- transport en locale distributie
van gas en elektriciteit
-rationeel energiegebruik
- energie-efficiëntie
- hernieuwbare energie
|
Transport
|
- nationale lichthaven en
spoor
- belasting op auto’s en
brandstof
- technische normen van
auto’s
|
- autowegen, bevaarbare
waterlopen, havens, regionale luchthavens
- openbaar vervoer en
schoolvervoer
|
De drie gewesten
laten zich niet doen als het over de opwarming van de aarde gaat. Zij richten
allemaal hun eigen plan op.
-
De
Vlaamse overheid heeft een Vlaams klimaatbeleidsplan opgesteld.
-
Het
Brussels hoofdstedelijk Gewest zorgde voor een Brussels lucht-klimaat-plan.
-
Het
Waals gewest stelde het Plan wallon air-climat op.
Wat kunnen wij doen?
Is er iets wat
wij als ‘kleine mens’ kunnen doen om de opwarming van de aarde tegen te gaan?
Jazeker, het zijn slechts kleine dingen waarmee we rekenen kunnen houden, maar
die een wereld van verschil zullen maken.
Hieronder staat
een lijstje van tien tips om zelf de opwarming van de aarde tegen te gaan:
I.
Isoleer
uw woning: zo beperk je de CO2 uitstoot.
II.
Zet
de verwarming ’s nachts uit.
III.
Kies
een douche boven een bad.
IV.
Kies
voor verse producten: diepvriesproducten zijn energieverslindend.
V.
Eet
minder vlees: veeteelt veroorzaakt een hoge uitstoot van broeikasgassen.
VI.
Doof
de lichten wanneer u de kamer verlaat.
VII.
Ga
te voet of gebruik de fiets voor kleine verplaatsingen.
VIII.
Koop
zuinige elektrische toestellen: bekijk het Europees Energielabel.
Om
consumenten bij te staan bij een energiezuinige keuze, heeft de Europese Unie
het Europees energielabel ingevoerd. Via een kleurschaal van rood naar groen
en de bijhorende energieklassen G tot A (soms A+ of A++) geeft die op een
visuele en eenvoudige wijze een beeld van de efficiëntie waarmee een toestel
met energie omspringt.
|
IX.
Koop
energiezuinige verlichting.
X.
Kies
een zuinige wagen.
Wanneer ik dit
lijstje lees, merk ik dat er toch een aantal elementen opstaan waarbij wij
zeker rekening mee kunnen houden.
Natuurrampen
Onlangs nog
volop in de actualiteit geweest: de storm Sandy die door New York raasde. Eerst
eiste deze orkaan tientallen leven in de Caraïben. Daarna ging de orkaan
richting oostkust. in New York werden op voorhand al vele
veiligheidsmaatregelen genomen: vluchten werden geannuleerd, het openbaar vervoer
werd stilgelegd, scholen gingen dicht,… Op dinsdag 30 oktober kwam de orkaan
uiteindelijk in de staat New Jersey en raasde door New York, Maryland,
Pennsylvania en Connecticut. In de Verenigde Staten zijn er tientallen doden
gevallen door rondvliegend puin of omvallende bomen. Grote delen van het land
zaten lange tijd zonder elektriciteit en de overheid deelde op diverse plaatsen
overlevingspakketten uit.
In het noorden
van Italië –een beetje korter bij huis- werden de inwoners geconfronteerd met
wateroverlast. Het regende er dagen aan een stuk zonder ophouden. Venetië staat
voor 70% onder water. Regen en wind hebben het waterpeil laten stijgen tot
anderhalve meter boven het normale niveau. Dit is de ergste overstroming in 150
jaar.
Langer geleden,
maar iedereen herinnert zich het nog wel: de zeebeving in de Indische Oceaan in
2004. De zware zeebeving veroorzaakte een vloedgolf met ongeveer 230 000 doden
als gevolg. Deze tsunami wordt gezien
als één van de ergste natuurrampen in de geschiedenis.
Door de opwarming van de aarde en de stijging van de zeespiegel komen meer en meer overstromingen voor. Grote gebieden staan onder water. De opwarmign van de aarde heeft hier zeker en vast mee te maken.
Wanneer er dan niet enkel wateroverlast is, maar ook nog eens een aardbeving, een tsunami, onweer,... dan is er nog veel meer schade.
Weetje
Moments Before
The Flood flirt met schoonheid volgens de fotograaf. De beelden die hij maakte
zijn monumentaal, zowel in hun omvang als in resolutie. Carl De Keyzer werkte
met vijfenzestig tot tachtig miljoen pixels. Dit zorgt ervoor dat de foto’s
scherper zijn dan een schilderij. De schoonheid van de foto’s is een soort
lokmiddel om de kijker naar de foto toe te trekken en in het beeld te zuigen.
Persoonlijk vind
ik dat de fotograaf zeker geslaagd is in zijn opzet. De foto’s zijn zo
reusachtig en stralen enorm. Je kan
gewoon niet vanop een afstand blijven kijken. Het is ook overduidelijk dat Carl de Keyzer echt de mooiste en absurdste foto's van de Europese kust heeft genomen.
Hieronder staan enkele foto’s die mij persoonlijk enorm aanspraken, elk op hun manier.
Hieronder staan enkele foto’s die mij persoonlijk enorm aanspraken, elk op hun manier.
Thames estuary, UK,
2009
Dragir, Denmark, 2011
Mouresi, Griekenland,
2011 
Actualiteit
Het Kyoto protocol
kwam net in de actualiteit. Hieronder staat het krantenartikel.
Pessimisme rond VN-klimaatconferentie Doha
In
de Qatarese hoofdstad Doha gaat vandaag de VN-klimaatconferentie van start.
Klimaatspecialisten en vertegenwoordigers uit 200 landen zullen er zich de
komende dagen buigen over de broeikasgassen en de klimaatsverandering. Maar
de verwachtingen zijn bijzonder laaggespannen. Waarnemers verwachten dan ook
geen uitbreiding van het Kyoto-pact.
Als de
deelnemers aan de top in Doha er niet in slagen om een relevant vervolg te
breien aan het akkoord van Kyoto dan komt meteen ook een nieuw verdrag in het
gedrang dat de arme en rijke landen moet verenigen in hun strijd tegen de
opwarming van de aarde.
Het hoofd van
het VN-klimaatteam noemde een snellere reactie op de klimaatsverandering
noodzakelijk en mogelijk. Een recente VN-studie voorspelde dat de stijging
van de broeikasgassen zal leiden tot een gemiddelde temperatuurstijging van
drie tot vijf graden.
De
verwachting is dat dit zal leiden tot meer overstromingen, periodes van
droogte, hittegolven en een stijging van het zeeniveau. Twee jaar geleden
werd op een VN-conferentie nog afgesproken om de opwarming van de aarde te
beperken tot maximaal twee graden boven de pre-industriële tijd. Maar ondanks
de wereldwijde recessie bereikten de broeikasgassen vorig jaar toch weer een
nieuwe piek.
"Gebrek aan ambitie"
Waarnemers
hebben het over een gebrek aan ambitie. Veel landen lijken zich niet bewust
van het probleem. Om de klimaatsverandering een halt toe te roepen is er
dringend nood aan de uitbreiding van het Kyoto-pact. Maar Rusland, Japan en
Canada hebben zich al uit dat akkoord teruggetrokken zodat eigenlijk vooral
Europa en Australië overblijven als belangrijkste verdedigers. Maar zij zijn
maar verantwoordelijk voor 14 procent van de totale CO2-uitstoot.
Volgens
Rusland, Japan en Canada heeft het weinig zin om strengere beperkingen in te
voeren als nieuwe supermachten als China, India, Brazilië en Zuid-Afrika
helemaal geen uitstootbeperkingen hanteren. Het is een van de redenen waarom
ook de VS het Kyoto-akkoord nooit ratificeerden.
Het is
overigens de eerste keer dat er een klimaatconferentie in een OPEC-land
plaatsvindt. Qatar geniet bovendien de kwalijke eer van 's werelds hoogste
CO2-uitstoot per inwoner te hebben. De uitstoot ligt er drie keer zo hoog als
in de VS.
Bron: Pessimisme
rond VN-klimaatconferentie Doha, internet, 26 november 2012, (http://www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/121126_Doha_klimaattop).
|
Een tip voor leerkrachten
Met oog op de
nieuwe eindtermen in verband met natuurwetenschappen, is deze tentoonstelling
erg interessant.
De foto’s kunnen
zeker gebruikt worden als visueel materiaal binnen bijvoorbeeld een les over de
opwarming van de aarde.
Bronnen
µ
‘Carl
de Keyzer’, internet, 24 november 2012, (http://nl.wikipedia.org/wiki/Carl_De_Keyzer);
µ
‘Carl
de Keyzer Photography’, internet, 24 november 2012, (http://www.carldekeyzer.com/);
µ
‘Uit
in Genk’, internet, 24 november 2012, (http://www.uitingenk.be/nl/uig_collections/record/195/c-mine.html);
µ
Loeckx
A., Smets M. (red.), 'Monumentendossier 3, Geschiedenis op zoek naar een
waardig vervolg, Studie van de mijnneder-zettingen van Waterschei, Winterslag
en Eisden', Brussel, Koning Boudewijn Stichting, 1991;
µ
‘Piramide
actuales: Opwarming van de aarde’, internet, 24 november 2012, (http://piramide.diekeure.be/actuapdfs/Actua_opwarming_aarde.pdf);
µ
‘WWF’,
internet, 25 november 2012, (http://www.wwf.be/nl/);
µ
‘Tien
tips om zelf de opwarming van de aarde tegen te gaan’, internet, 25 november
2012, (http://www.eutrio.be/nl/tien-tips-om-zelf-de-opwarming-van-de-aarde-tegen-te-gaan);
µ
‘Bereken
je ecologische voetafdruk’, internet, 25 november 2012, (http://www.footprint-wwf.be/footprintpage.aspx?projectId=105&languageId=3);
µ
‘Het
protocol van Kyoto’, internet, 25 november 2012, (http://www.klimaat.be/spip.php?rubrique53&fs=).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten