In Europa ~ Tsjernobyl

In Europa

1986 ~ Tsjernobyl

Een tijdje terug ben ik de film ‘Chernobyl Diaries’ gaan kijken in de bioscoop. De film gaat over zes vrienden die op weg zijn naar hun vakantiebestemming in Moskou. Onderweg maken ze een tussenstop in het stadje Prypjat. In 1986 woonden hier duizenden werknemer van de kerncentrale Tsjernobyl. Wanneer de avond valt en de vrienden willen samen met hun gids terug vertrekken, werd hun voertuig gesaboteerd. Het is onbruikbaar en de vrienden zijn genoodzaakt in het verlaten stadje te blijven. Langzaamaan wordt duidelijk dat zij daar niet alleen zijn.

Chernobyl Diaries is een Amerikaanse horrorfilm, maar toch komt hierin de kernramp van Tsjernobyl aan bod. Meteen stelde ik mezelf toch wat vragen over die kernramp.

µ       Wat is er precies gebeurd in Tsjernobyl?

µ       Hoe kwam dit tot stand?

µ       Ondervinden de mensen er nog last van?

µ       Is de plaats in realiteit ook helemaal verlaten en nog steeds gevaarlijk?

Hieronder staat de trailer van de film:

 

Toeval of niet: in de tv-serie ‘In Europa’ van Geert Mak zit ook een aflevering over deze kernramp. Aangezien de vorige afleveringen wel interessant waren, bekijk ik deze ook eens.

Dit is de link naar de aflevering van Tsjernobyl:

http://ineuropa.vpro.nl/programmas/36788896/afleveringen/41158356/

 

Aanleiding

 

In Pripjat, een stadje van 43 000 inwoners in Oekraïne, ligt op drie kilometer afstand de Vladimir Iljitsj Lenin kerncentrale. Op dat moment kregen 176 werknemers van blok 4 de opdracht om het brandstofsysteem van de reactor te testen. Dit draaide om energiebesparingen.

Om 1.23u. werden de veiligheidssystemen uitgeschakeld. Terwijl de inwoners van Pripjat sliepen, waren er een reeks ontploffingen in de kernreactor. De vloer van de installatie begon helemaal te trillen.

Het 1200 ton zwaar reactoromhulsel ontploft en spuwt radioactieve damp uit waarin tonnen uranium en grafiet zitten. De damp vloog honderden meters ver.

‘De kernramp in Tsjernobyl wordt gezien als het ergste nucleaire ongeval uit de geschiedenis.’

De uitwerking van deze kernontploffing in Tsjernobyl was even zwaar als de atoombom die op Hiroshima viel.

De Verenigde Staten, Groot-Brittannië en China stelden een gemeenschappelijk ultimatum op. Ze eisten de volledige overgave van Japan. Japen reageerde hier afwijzend op en was niet bereid tot een overgave. Er werd besloten een atoombom boven Hiroshima los te laten. De explosie op 600 meter boven de stad doodde bijna 80 000 mensen en richtte heel wat schade aan.

 

 

 

 

Media

Het duurde enorm lang vooraleer de mensen op de hoogte werden gebracht van deze gebeurtenis. Na 60 uur verscheen pas het eerste vage nieuwsbericht. Door dit nieuwsbericht wisten de mensen nog steeds niet wat er precies gebeurd was en waar ze bang voor moesten zijn.

Ook wanneer de zware wolk met radioactief afval over de andere landen heentrok, probeerde de Sovjetunie dit te bagatelliseren. Het was slechts een ‘bedrijfsongeluk’. Het feest van 1 mei ging zelfs door. De mensen feestten en dansten op straat in het radioactief afval, maar niemand van de inwoners kende de gevaren ervan.

De Sovjetunie wou het hele voorval zo snel mogelijk vergeten, maar uiteindelijk was dit het begin van de aftakeling van de Sovjetunie.

Vervolg

De autoriteiten waren helemaal niet voorbereid op deze ramp. Ze lieten grote rollen lood aanbrengen ter bescherming. De soldaten sneden dit op maat om zichzelf te beschermen, maar verder ging hun kennis niet. Met doodgewone schoppen probeerden ze tevergeefs het radioactief afval op te ruimen.

 

Anderhalve dag verschenen er bussen die de inwoners moesten wegbrengen.

Zeven maanden na de ramp leefden er nog steeds een half miljoen mensen schouder aan schouder, vechtend tegen hun onzichtbare vijand. Het was een grimmige oorlog met duizenden slachtoffers waar niet over gesproken werd.
 

Tocht van de reportageploeg

Reisorganisaties bieden reizen aan naar gebied dat eigenlijk nog steeds verboden is aangezien het niet helemaal veilig is voor de bezoekers. Zij raden deze trip vooral aan om de authenticiteit van de verlaten stad te bezichtigen. Ook de natuur is prachtig, deze kon ongestoord zijn gang gaan de laatste jaren.

Tsjernobyl ligt op dertig minuten van de centrale. Vroeger woonde er ongeveer 15 000 mensen terwijl er nu nog slechts zo’n 3500 mensen wonen waarvan vooral technisch personeel. Mensen die hier niets te zoeken hebben, zijn niet welkom. Jongeren onder de achttien jaar mogen om geen enkele reden binnen.

Daarna volgde de tocht naar Pripjat. Die tocht moeten ze samen met een gids doormaken én volgens een verplichte route. De gids beschikt ook over een meettoestel dat te allen tijde de radioactiviteit kan meten.

Onderweg komen ze een eerste controlepost tegen in het bos. Dit is het teken dat de verboden zone start. De verboden zone is het gebied binnen een straal van 30 kilometer.

Deze tocht herken ik van in de film. Ook daar vertrekken ze samen met een gids in een busje. Onderweg komen ze controleposten tegen, maar ze krijgen geen toestemming om binnen de verboden zone te gaan. Uiteraard was dit niet het einde van de film, ze namen een klein padje waarop geen controleposten staan.

 

Slachtoffers

Vasili en Ljudmila Litvinjenko zijn een gelukkig getrouwd koppel. Vasili is brandweerman en had dienst de nacht van de kernramp. Samen met zijn collega’s probeerde hij urenlang het vuur onder controle te krijgen zonder enige bescherming tegen de radioactiviteit. Nadien werden zij allen overgebracht naar een ziekenhuis in Moskou gebracht, maar helaas zijn ze allemaal overleden.
 

Door de radioactiviteit viel hun haar uit en kwam hun huis los. Dit terwijl de mensen nog bij hun volle bewustzijn zijn. De situatie was afgrijselijk volgens Ljudmila.

Ljudmila zelf was zwanger tijdens de kernramp. Haar kind werd geboren met verschrikkelijke afwijkingen. Het overleed niet lang na de geboorte. Ook waren er veel andere kinderen en zelfs dieren die geboren werden met afschuwelijke afwijkingen.

Oma Masja heeft vijf dierbare personen verloren, maar zijzelf heeft de ramp overleeft. Het hele gebied rond de centrale werd afgezet, maar vele ouderen, waaronder oma Masja, keerde terug. Ook de gids van de reportageploeg bleef werken dichtbij de centrale. Zijn vrouw vond het te gevaarlijk en ze scheidde van haar man. Zij verhuisde naar Moskou.

Actualiteit

De kernramp is ondertussen een heel aantal jaren geleden, maar nog steeds verschijnt er hier en dan iets in de actualiteit.

Tsjernobyl: 'Belgische kinderen werden besmet' Tsjernobyl heeft wel degelijk kanker veroorzaakt in België, zegt een specialist in endocriene klieren van het universitair ziekenhuis Mont-Godinne in Yvoir (provincie Namen). Dokter Luc Michel gaf een interview aan het blad Soir Magazine, dat woensdag verschijnt. In de loop van de jaren 90 stelde de chirurg een sterke toename van schildklierkanker vast bij kinderen en jonge adolescenten die jonger dan 10 waren toen de kernramp zich in 1986 voordeed. Vooral deze jonge bevolking loopt een risico bij stralingsbesmetting, benadrukt het magazine. Officieel maakte de radioactieve wolk, die na de ramp van Tsjernobyl over België trok, geen slachtoffers in ons land. Voor de Belgische autoriteiten was de impact ervan op de volksgezondheid compleet verwaarloosbaar. 'Eenvoudige richtlijnen hadden volstaan' Dr. Michel houdt er een andere mening op na. Hij is ervan overtuigd dat Tsjernobyl kanker veroorzaakt heeft in België. Daarbij vindt hij dat men meer beschermingsmaatregelen had moeten nemen, niet alleen ten tijde van de ramp maar ook in de jaren daarna. 'Eenvoudige richtlijnen hadden volstaan', meent de specialist. De kinderen enkele dagen binnenhouden, had al veel kunnen helpen. 'Schildklierkankers kunnen vijftien tot twintig jaar na de blootstelling aan radioactief jodium optreden', voegt de arts eraan toe. 'Alle kinderen die jonger dan 10 waren in 1986, hadden moeten worden opgevolgd. Zo zou het aandachtig onderzoeken van de keel tijdens het medisch schooltoezicht nuttig geweest zijn.'   Bron: Tsjernobyl: Belgische kinderen worden besmet, internet, 19 april 2011,  (http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF20110419_072).

 

Nog recenter verscheen er een artikel dat Tsjernobyl na 26 jaar terug veilig zou zijn voor mensen.

"Tsjernobyl is opnieuw veilig voor mensen" De Oekraïense stad Tsjernobyl is terug veilig genoeg voor mensen. 26 jaar na de grootste en beroemdste kernramp ter wereld, is het stralingsniveau voldoende gezakt om veilig te zijn voor mensen, zo verklaarde Oleg Bondarenko, lid van de Oekraïense regeringscommissie over Tsjernobyl. Groenten en fruit uit de streek eten wordt evenwel nog afgeraden. Een reactorvat van de kerncentrale bij Tsjernobyl ontplofte op 26 april 1986. Daardoor werd een groot gebied vervuild. Een radioactieve wolk trok over Europa. Na de ramp riep de toenmalige Sovjet-Unie een gebied van 30 kilometer rond de Tsjernobyl-centrale uit tot verboden terrein. Spookstad, vol leven Militairen controleren tot op de dag van vandaag de toegangswegen. Tsjernobyl veranderde in een spookstad, waar de tijd stilstaat op het eind van het communisme. In tegenstelling tot wat gedacht wordt, is het geen baar en dor niemandsland. Integendeel, door de totale afwezigheid van mensen is de natuur (en de vele dieren) er totaal verwilderd en heeft Tsjernobyl geholpen bij het ondersteunen van bedreigde diersoorten. Twee jaar geleden 'volgden' documentairemakers de dieren in 'Chernobyl: Life in the dead zone', te bekijken op Youtube. De vraag is: wil iemand er ooit wel terug gaan wonen? Bron: DE POURCQ, E., Tsjernobyl is opnieuw veilig voor mensen, internet, 15 augustus 2012, (http://www.hln.be/hln/nl/960/Buitenland/article/detail/1486479/2012/08/15/Tsjernobyl-is-opnieuw-veilig-voor-mensen.dhtml).

Hieronder staat het filmpje in verband met de dieren in Tsjernobyl:

 

Om af te sluiten staat hier nog een filmpje van een reportage van 2005 uit Telefacts: 20 jaar na de kernramp.

 

 

Bronnen:

µ        Kernramp van Tsjernobyl, internet, 27 november 2012, (http://nl.wikipedia.org/wiki/Kernramp_van_Tsjernobyl);

µ        J OPITZ, P., ‘De kroniek van onze eeuw: 1940 – 1949: de belangrijkste gebeurtenissen en de mooiste beelden’, Uitgeverij Areopagus, 1999, 156 pagina’s.