Als sluiers vallen: vrouwenportretten ~ Nadia Dala

‘De hoofddoek an sich is géén verhaal. Het zijn er vele.’

Nadia Dala is een Vlaams-Marokkaans journaliste en tevens presentatrice. Ze werkte reeds voor enkele bekende kranten en televisiekanalen. In 2005 werd ze gastreporter voor Republica, een cultuurprogramma op Canvas, en in datzelfde jaar schreef zij het boek ‘Als sluiers vallen – Vrouwenportretten’.

Net zoals ik wil de journaliste weten waarom deze vrouwen een hoofddoek of hijab dragen. Wat bezielt hen? Dragen zij de hoofddoek vrijwillig of worden ze gedwongen? Wat zijn de verhalen achter de hoofddoeken? Op al deze vragen tracht ze een antwoord te zoeken door tien moslimvrouwen uit Vlaanderen en Nederland aan het woord te laten. Ze schreef op een interessante manier de verhalen die naar voren komen als de sluiers vallen. Vanaf de inleiding laat Nadia Dala duidelijk merken dat het hier niet om één verhaal gaat, maar om tien verscheidene en exceptionele verhalen.

 

Vragen

 

Door het lezen van dit boek en het bestuderen van dit onderwerp, hoop ik een antwoord te krijgen op onderstaande vragen:

µ       Hoe zit het met de wetgeving in verband met hoofddoeken?

o   in het algemeen?

o   op scholen?

µ       Waarom kiezen deze vrouwen ervoor om een hoofddoek te dragen? Wat zijn hun beweegredenen en wat zijn de verhalen achter hun hoofddoek?

o   Waarom kiezen sommige vrouwen ervoor hun hoofddoek achterwege te laten?

µ       Worden zij verplicht om een hoofddoek te dragen of zijn er ook vrouwen die vrijwillig eentje dragen?

Achtergrondinformatie

Vooraleer we meer informatie kunnen opzoeken, bekijk ik de verschillende sluiers die er bestaan. Eerst en vooral hebben we de hijab, de traditionele hoofddoek voor vrouwen. Daarnaast hebben we de niqaabs die het volledige gezicht bedekken en enkel de ogen vrijlaten. Het meest extreme is de boerka. De boerka is een traditioneel kledingstuk voor vrouwen dat het hele lichaam, inclusief het gezicht, bedekt.

De hoofddoek wordt meestal door Islamitische vrouwen gedragen en vormt een onderwerp van discussie in een aantal landen zoals Nederland, België, Frankrijk en Turkije. Deze discussie wordt ook wel het 'hoofddoekendebat' genoemd. Wat zegt de Belgische wetgeving nu precies over het dragen van een hoofddoek?

In België is er geen specifieke wet, maar wel de wet in verband met de godsdienstvrijheid uit de Belgische grondwet. Deze wet luidt als volgt:

Art. 19 Gw. De vrijheid van eredienst, de vrije openbare uitoefening ervan, alsmede de vrijheid om op elk gebied zijn mening te uiten, zijn gewaarborgd, behoudens bestraffing van de misdrijven die ter gelegenheid van het gebruikmaken van die vrijheden worden gepleegd.

Deze wet lijkt mij heel erg vrij, maar voorziet wel degelijk een uitzondering: godsdienstvrijheid mag niet leiden tot het plegen van misdrijven.

Er bestaan dus in elk land wetten in verband met godsdienstuiting, waarom blijft de problematiek van de hoofddoeken dan zo moeilijk? Zowel de voor- als tegenstanders van de hoofddoeken gebruiken de Rechten van de Mens om hun argumenten te staven. Wanneer iemand verboden wordt een hoofddoek te dragen, kan deze persoon beroep doen op twee elementen van het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens.

Enerzijds baseren we ons op artikel 9: Vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst.

1.       Een ieder heeft recht op vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst; dit recht omvat tevens de vrijheid om van godsdienst of overtuiging te veranderen, alsmede de vrijheid hetzij alleen, hetzij met anderen, zowel in het openbaar als privé zijn godsdienst te belijden of overtuiging tot uitdrukking te brengen in erediensten in onderricht, in praktische toepassing ervan en in het onderhouden van geboden en voorschriften.

2.      De vrijheid zijn godsdienst te belijden of overtuiging tot uiting te brengen kan aan geen andere beperkingen worden onderworpen dan die die bij de wet zijn voorzien en in een democratische samenleving noodzakelijk zijn in het belang van de openbare veiligheid, voor de bescherming van de openbare orde, gezondheid of goede zeden of voor de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen.

Het eerste onderdeel van het artikel bepaald hoe ver de godsdienstvrijheid kan gaan. Het dragen van een hoofddoek valt hieronder aangezien het dan gaat over het onderhouden van de geboden en de voorschriften van hun geloof. In de tweede alinea wordt gezegd dat de godsdienstvrijheid geen absoluut recht is, er zijn een aantal beperkende maatregelen.

 

Een tweede argument is op basis van het verbod op discriminatie op grond van godsdienst. In België is er een Wet Gelijke Behandeling die onder meer discriminatie op grond van godsdienst verbiedt.

Aan de ander kant staan de tegenstanders van de hoofddoek. Zij maken eveneens gebruik van enkele wetten om hun gelijk te halen. Raar, maar waar: zij gebruiken dezelfde wet in verband met godsdienstvrijheid, maar op een andere manier. De tegenstanders beweren dat het dragen van een hoofddoek een bedreiging is voor de godsdienstvrijheid van anderen zoals niet-gelovigen of andersgelovigen, maar vooral voor de meisjes die verplicht worden een hoofddoek te dragen.

Een ander argument is de gelijkheid tussen man en vrouw: de hoofddoek is een symbool voor de onderdrukking van de vrouw.

Op deze manier kan de problematiek en de discussie rond de hoofddoeken inderdaad nog lang duren. De oplossing hierrond is nog niet af en zal dat wellicht nooit zijn.

 

Weetje: volgens onderstaande wet is het dragen van een boerka wel verboden in België sinds 23 juli 2011. De wet verbiedt het verbergen van het gezicht op gehele of gedeeltelijke wijze zodat de persoon niet herkenbaar is. Dit verbod gaat uiteraard veel verder dan de boerka, maar deze laatste wordt geviseerd.

Art. 2. In het Strafwetboek wordt een artikel 563bis ingevoegd, luidende :
« Art. 563bis. Met geldboete van vijftien euro tot vijfentwintig euro en met gevangenisstraf van een dag tot zeven dagen of met een van deze straffen alleen worden gestraft, zij die zich, behoudens andersluidende wetsbepalingen, in de voor het publiek toegankelijke plaatsen begeven met het gezicht geheel of gedeeltelijk bedekt of verborgen, zodat zij niet herkenbaar zijn.
Het eerste lid geldt echter niet voor hen die zich in de voor het publiek toegankelijke plaatsen begeven met het gezicht geheel of gedeeltelijk bedekt of verborgen, zodat zij niet herkenbaar zijn, en wel krachtens arbeidsreglementen of een politieverordening naar aanleiding van feestactiviteiten. »

 

Voorlopig is het mogelijk een hoofddoek te dragen door de godsdienstvrijheid mits enkele beperkingen, maar hoe zit het dan met de scholen? Mogen leerlingen een hoofddoek op school dragen?

 

Deze beslissing wordt aan de inrichtende macht van een school overgelaten, maar in praktijk verbieden de meeste scholen een hoofddoek. Zij hebben hier diverse redenen voor:

µ       op basis van het pedagogisch project in katholieke scholen;

µ       behoud van orde;

µ       hinder van hoofddoeken tijdens bepaalde lessen zoals lichamelijke opvoeding, laboproeven;

µ       neutraliteit van de school op vlak van godsdiensten ne levensbeschouwingen.

In Frankrijk daarentegen is er wel een wet die het dragen van religieuze symbolen verbiedt aan leerlingen in het openbaar onderwijs. Deze wet geldt dus niet enkel voor hoofddoeken, maar ook voor bijvoorbeeld joodse keppeltjes, tulbanden, kruisbeelden.

Hieronder staat een krantenartikel waarin de Vlaamse Jeugdraad een brief schrijven naar Pascal Smet, de minister van Onderwijs, Jeugd en Gelijke Kansen.

Met de start van het nieuwe schooljaar waren de schijnwerpers op de minister van Onderwijs, Pascal Smet, gericht. Door onderwijs aan zijn andere bevoegdheden te koppelen, aldus LANDER PICCART, kan hij werk maken van een heikele kwestie: het hoofddoekenverbod op school. Geachte minister, Beste Pascal, Heel wat leerlingen trekken deze week opnieuw naar de schoolbanken. Onder hen ook moslimmeisjes, al dan niet met een hoofddoek. Maar in steeds meer scholen zijn leerlingen met een hoofddoek niet langer welkom. Ruim drie jaar geleden voerde de Raad van het Gemeenschapsonderwijs een algemeen hoofddoekenverbod in. De Raad van State schorste dit verbod waarop de Raad van het Gemeenschapsonderwijs in februari 2012 verklaarde dat scholen zonder verbod, toch de eigen regeling mochten behouden. Dit veroorzaakt onduidelijkheid en heel wat scholen kozen toch voor een hoofddoekenverbod. Elke school heeft het recht om zelf te beslissen of meisjes met een hoofddoek al dan niet welkom zijn. Maar laat dit u, als minister van Onderwijs, niet tegenhouden om dit thema stevig aan te pakken. Omdat u behalve minister van Onderwijs, ook minister van Jeugd én Gelijke kansen bent, bent u bij uitstek de persoon die in deze discussie het verschil kan maken. Verbieden helpt niet Vanuit het idee om meisjes te beschermen tegen externe druk, wordt hun schoolkeuze beperkt. Vermeende onderdrukking ruilen we in voor een verbod. En in heel de discussie heeft nauwelijks iemand oren naar de redenen waarom meisjes ervoor kiezen om een hoofddoek te dragen. Met een hoofddoekenverbod krijgt een belangrijke groep minderjarigen – alsook hun omgeving – het signaal dat deelaspecten van hun cultuur geen plek en aandacht verdienen in het onderwijs. U, als minister van Jeugd en van Onderwijs, moet er toch op toezien dat binnen het onderwijs de kinderrechten gewaarborgd zijn. Daar hoort het recht op vrijheid van godsdienst toch bij? Minister Smet, als minister van Jeugd wilt u vast net zo graag als ik dat jongeren kansen krijgen om zich te ontwikkelen en ontplooien. Geloof in de competenties van jongeren en vertrouw erop dat de meisjes in kwestie zelf een bewuste keuze kunnen maken over het dragen van een hoofddoek. Een verbod ontneemt hen de vrijheid om, vanuit hun eigen identiteit en geloof, die keuze te maken. Actief pluralisme betekent dat die diversiteit tussen jongeren zichtbaar mag zijn, dat jongeren aangemoedigd worden om hierover met elkaar in discussie te gaan. Daarom, meneer de minister, vraag ik u om snel werk te maken van een decretaal kader dat vertrekt vanuit een vrijheid op het dragen van een hoofddoek. Het wachten heeft lang genoeg geduurd. Het is tijd voor actie. Kies voor één maatregel in alle scholen van alle onderwijsnetten. Kies voor duidelijkheid, vertrouwen en vrijheid. Voor scholen waarin alle leerlingen welkom zijn, ongeacht hun geloof. Met vriendelijke groeten, is voorzitter van de Vlaamse Jeugdraad.

 

De Vlaamse Jeugdraad is de officiële adviesraad voor de Vlaamse Regering. Zij werken rond alles wat kinderen en jongeren aanbelangt. De Vlaamse ministers moeten hun advies daadwerkelijk vragen vooraleer zij beslissingen kunnen nemen die invloed hebben op kinderen en jongeren. De Vlaamse Jeugdraad brengt op eigen initiatief ook advies uit.

In deze brief vragen zij om voor alle scholen van alle onderwijsnetten één regel op te stellen, maar die zegt dat de leerlingen de vrijheid hebben om zelf te bepalen of zij een hoofddoek dragen of niet. Ze doen hiervoor beroep om minister Pascal Smet.

 

Het boek

Laten we één voor één de geschetste vrouwenportretten bekijken met de volgende vragen in ons achterhoofd:

µ       Waarom dragen deze vrouwen een hoofddoek? Wat zijn hun beweegredenen hiervoor?

µ       Waarom kiezen sommige vrouwen ervoor hun hoofddoek niet meer te dragen?

µ       Worden de vrouwen verplicht een hoofddoek te dragen?

 

‘De vrouw wordt binnen de islam gezien als een lustobject. Om te voorkomen dat mannen in de war zouden geraken, houdt men dat lustobject zoveel mogelijk uit de publieke sfeer.’

~Ayaan Hirsi Ali (2004)

• Farah

Farah is een drieëntwintig jarige studente waarvan de ouders slecht oppervlakkig moslim zijn. Ze ging twee jaar geleden op zoek naar meer houvast in haar geloof. In Nederland en Antwerpen kwam ze terecht bij islamitische jongerenbijeenkomsten. Voor deze verandering was zij een vrolijke studente die mini-jurken, make-up en juwelen droeg. Althans leek Farah gelukkig, maar dit bleek slechts schijn naar de buitenwereld te zijn. De omslag gebeurde niet zonder slag of stoot want niemand was opgetogen met haar nieuwe levenswijze. Haar ouders, broers, stagebegeleider en vrienden waren verrast door deze aanpassing. Gelukkig hield niemand haar tegen en haar vrienden bleven haar door dik en dun steunen.

Het eerste verhaal van het boek en al meteen raak. Dit verhaal had ik niet verwacht. Op dit moment snap ik reeds dat de volgende interviews ook anders gaan zijn. Het beeld van de gedwongen moslimse vrouw met haar hoofddoek vervaagd onmiddellijk.
Ik heb al meteen een reactie op mijn vragen: de vrouwen worden niet allemaal verplicht een hoofddoek te dragen, zij kiezen hier zelf voor. Zelfs wanneer hun familie helemaal niet zo fanatiek gelovig is, kiezen zij ervoor dit wel te zijn.

• Basema

Basema groeide op in Koeweit en was op jonge leeftijd al een eigenwijs meisje met als visie: ‘Als moslimvrouw moet je je eigen wetten stellen, anders doen anderen dat voor je’. Zo opstandig als ze was, weigerde ze een hoofddoek te dragen. Haar vader was hier helemaal niet tevreden mee en haar moeder jammerde dat ze niet naar de hemel zou gaan. Haar vader ondernam geen pogingen om haar van gedachte te doen veranderen, maar hoopte dat een jonge echtgenoot dit wel kon. Keer op keer saboteerde ze de kennismaking met de huwelijkskandidaten.
In 1990 trok Basema met haar broer naar Jordanië door de inval van Irak. In de Palestijnse vluchtelingenkampen hielp zij de vrouwen en kinderen om zichzelf te beschermen.
Uiteindelijk leerde ze haar toekomstige man kennen, Khalid, maar dit verliep niet goed. In die periode maakte ze heel wat miserie mee en  tenslotte vluchtte Basema naar Nederland. Eenmaal daar noemt ze zichzelf een ‘islamic moderate thinker’. Ze geeft lezingen en workshops en ze wil zelfs survivalboeken schrijven voor moslims in het Westen.

Tijdens haar verhaal zegt Basema het volgende: ‘Dat ik op mijn 28^ste nog steeds ongehuwd was, lag ook al niet goed in de conservatieve maatschappij. Een vrouw hoort geringd te zijn. Is ze dat niet, dan scheelt er iets’. Persoonlijk vond ik deze zin best choquerend. Mijn vader is duivenliefhebber en af en toe vertelt hij dat de jonge duiven geringd moeten worden. Om hetzelfde nu over een vrouw te lezen, greep me aan. Dit komt ook meer in de buurt van het stereotiep beeld dat wij van moslimvrouwen hebben: zij zijn het bezig van hun echtgenoot en worden onderdrukt.

•  Khadija

 

Volgens Khadija is het duivels wanneer een man en een vrouw elkaar aankijken of zelfs maar in dezelfde ruimte te zitten. Over haar hoofddoek draagt zij dan ook een niqaab waardoor ze helemaal onherkenbaar is. Hoewel zij een lange weg heeft afgelegd,  is ze behoorlijk extreem gelovig en dat is te merken in haar verhaal. Zo past zij onder andere de volledige segregatie[1] tussen de geslachten toe. Ik vond dit heel bizar tijdens het lezen van haar verhaal. Khadija wil bijvoorbeeld niet met haar schoonbroer in dezelfde ruimte zitten. Zich laten vervoeren door een mannelijke taxichauffeur is zeker uit den boze.

Langs de andere kant moedigt ze haar dochters wel aan om een hijab te dragen, maar ze zal hen nooit hiertoe verplichten. Ook de trend van de jonge meisjes die van de ene op de andere moment gelovig zijn en een niqaab dragen, begrijpt ze niet. Deze jonge meisjes denken er niet voldoende over na en nemen een overhaaste beslissing. Hoewel Khadija zelf erg gelovig is, wil ze niet bereiken dat iedereen dit wordt.

•  Miriam

Miriam is een vrijgevochten moslima. Op zestienjarige leeftijd werd ze reeds uitgehuwelijkt, maar na een hoop leugens vroeg ze de echtscheiding aan. Haar familie kon hier niet mee om en Miriam werd mishandeld totdat ze op een dag wegliep. Na diverse jobs achter elkaar, ging ze studeren en ze behaalde haar diploma. Miriam weigert resoluut een hoofddoek te dragen. Enerzijds doordat ze vroeger onderdrukt werd door haar eigen familie en anderzijds doordat ze inziet dat een pilote met hoofddoek geen zicht is.

Haar verhaal heeft mij enorm ontroerd. Wanneer je reeds zoveel miserie hebt gekend, en nog ga je positief door het leven: chapeau. Dit is niet voor iedereen weggelegd en het is duidelijk dat Miriam een zeer sterke vrouw is.

In één van de grijze kaders lees ik dat het aandeel van allochtone vrouwen in vluchthuizen en opvangcentra maar liefst gestegen is met zes procent in twintig jaar tijd. Ook zitten sommige Vlaamse vluchthuizen voor meer dan de helft vol met allochtone vrouwen. Wel betekent dit niet dat er meer meisjes mishandeld worden, er zijn gewoon meer meisjes die durven weglopen. Als je deze cijfers bekijkt en over die toestanden leest, dan vraag je je toch af wat er mis is met de wereld…

•  Soumeya

Nadia Dala beschrijft een stukje van haar zoektocht naar geschikte personen. Ze zegt dat sommige moslima’s zich afzonderen omdat ze een hekel hebben aan de Westerse waarden en normen. Deze vrouwen vinden dat de Islam en het Westen nooit herenigd worden. Waar vind je een moslima die hierover vrijuit wil praten?

Ontmoet Soumeya, een moslima die opteert voor een aparte moslimzuil binnen de westerse maatschappij. Moslims kunnen volgens haar niet langer deel uitmaken van onze maatschappij aangezien wij racistisch zijn. Soumeya draagt een hoofddoek wat een religieuze plicht is. Sinds ze in België verblijft, is ze depressief doordat iedereen haar scheef bekijkt.

Soumeya is recht voor de raap en ze spaart de westerlingen niet. Naar eigen zeggen wordt ze voortdurend vernederd en uitgespuwd. Ze zegt zelfs letterlijk: ‘Allemaal racisten zijn het. Westerlingen willen de moslims kapot maken. Ze willen ons breken en vernederen. Eigenlijk denkt zij hetzelfde over de westerlingen zoals vele westerlingen over moslims denken. Op het einde van de rit staan we stom dat niemand overeenkomt met elkaar.

Helemaal verbazingwekkend vond ik onderstaand tekstje. Het is ongelooflijk dat er veel mensen zijn die er zo over denken.

Alleenstaand geval? Vermoedelijk niet. Soumeya spreekt terwijl de anderen zwijgen. Er zijn gelovigen die zich naar eigen zeggen niet kunnen ontplooien, hun identiteit is ‘in gevaar’. Sommigen worden mentaal-agressief, anderen depressief. Als oplossing schuiven ze een islamitische zuil in de westerse maatschappij naar voren.

Hiermee bedoelen ze dat ze geen deel meer willen uitmaken van onze samenleving, maar zich liever terugtrekken in hun eigen islamitisch circuit. Eerlijk gezegd werd ik hier slechtgezind om. Om de een of andere reden zijn ze naar België gekomen, ze werden hier binnengelaten en dan willen ze niet met de inwoners van België samenleven?!

'Dat we een hoofddoek dragen, betekent niet dat we onze hersenen afdekken.'

~Maysoen Ramahi, directrice van een Palestijnse vrouwenorganisatie

 

•  Touria

Een brugfiguur tussen verschillende culturen en generaties, zo omschrijft Touria zichzelf. Zij draagt af en toe een hoofddoek om bijvoorbeeld naar familiebijeenkomsten te gaan. In tegenstelling tot een heleboel meisjes, verbrak zij het contact met haar ouder niet, maar koos toch resoluut voor haar eigen leven. Touria is ondertussen 35 jaar, studeert nog steeds en is in haar vrije tijd vrijwilligster in het jeugdhuis voor allochtone jongeren.

‘Jahaa, ik noem mezelf een bruggenbouwer,’ glimlacht Touria, ‘omdat ik de dialoog tussen de verschillende gemeenschappen en generaties ten allen koste wil blijven voeren. Blijven praten is de enige oplossing. Zodra we niet meer met elkaar communiceren, loopt het mis. Vooral allochtone jongeren hebben nood aan meer en betere communicatie. We praten steeds over hen, maar zelden mét hen.’

Touria heeft op een prachtige manier verteld wat zij denkt en wat ze wil bereiken. Deze ‘speech’ richt zich volgens mij ook naar (toekomstige) leerkrachten. Uiteraard maken zij deel uit van het proces dat de allochtone jongeren moeten doorlopen.

• Fatima

Sinds 2002 is Fatima schepen en wethouder in Zeebrug. Haar bevoegdheden zijn Onderwijs, Jeugd- en Jongerenbeleid, Kinderopvang en coördinator Grote Stedenbeleid. Daar bovenop is ze lid van de Nederlandse sociaal-democratische partij PvdA. Een hele hoop verantwoordelijkheden, maar ze blijft in haar hart moslimgelovige. Je ziet haar dan ook steeds met een hoofddoek want dit staat immers beschreven in de Koran. Hoewel weinig Europese politieke partijen een vrouw met hoofddoek toelaten, is Fatima hier toch in geslaagd en ze is er trots op.

 

 

Na de moord op Theo Van Gogh ontving Fatima bedreigingen van ‘witte extremisten’. Ze dook zelfs een tijdje onder en kreeg politiebescherming.

Wat is hier precies gebeurd?

Theo Van Gogh lag in conflict met Fatima in verband met een toneelstuk.  Van Gogh noemde haar een extremistische moslima die voor censuur pleitte. Wanneer hij neergeschoten werd door een moslim, kreeg Fatima het hard te verduren. Ze ontving bedreigingen en de politie bood haar onmiddellijk bescherming aan. Dit hield echter in dat haar bewegingsvrijheid van de ene op de andere dag beroofd werd.

 

Een andere bekende naam die zij vermeld is Ayaan Hirsi Ali. Ze werd geboren in Somalië en had reeds in een paar landen gewoond vooraleer ze in 1992 naar Nederland kwam. Eenmaal daar aangekomen leerde ze Nederlands en ging ze politicologie studeren aan de hogeschool. In het nieuws viel ze op door haar felle kritiek op bepaalde elementen van de islamitische cultuur waaronder het dragen van een hoofddoek. Net zoals Fatima zetelde zij in de PvdA, maar ze stapte over naar de VVD. In de PvdA was naar eigen zeggen te weinig plaats voor kritiek op de negatieve gevolgen van migratie en multiculturalisme. Verder heeft zij ook enkele boeken geschreven zoals bijvoorbeeld ‘De zoontjesfabriek’.   Fatima zegt in haar boek enkel dat ze het spijtig vind dat Ayaan Hirsi Ali zo gefrustreerd is door haar eigen verleden.

• Emilia

Een nog ander verhaal is eentje van de islamitische asielzoekster Emilia. Door de burgeroorlog werd haar appartement in Tsjetsjenië volledig verwoest. Samen met haar autistische dochter vlucht ze via mensensmokkelaars naar België. Het was een hachelijke en risicovolle onderneming. Nadien zijn ook haar twee zonen en moeder overgekomen naar de OCMW-flat van Emilia.

Emilia draagt een hoofddoek sinds ze getrouwd is, maar wanneer de minister dit verplicht, zal ze haar hoofddoek zonder problemen aflaten.

‘Ik snap die allochtone meisjes niet. Waarom maken zij zich zo druk om de hijab?
Ik ben ook een moslima. En bidden, dat doe je toch thuis?’

Wanneer zij een permanente verblijfsvergunning krijgt, gaat ze weer studeren. Eerst en vooral wil Emilia beter Nederlands leren om daarna naar de landbouwschool te gaan. Ze wil alles leren over onze groenten om later, als de oorlog in Tsjetsjenië afgelopen is, daar Belgische groenten te gaan telen.

Ik heb enorm veel sympathie voor Emilia. Net zoals enkele andere vrouwen, blijft zij steeds positief naar het leven kijken. Ondanks alles wat ze meegemaakt heeft, wil ze er volledig voor gaan. Ook haar toekomstplannen zijn een voorbeeld voor velen mensen.
Verder vind ik het eerlijk dat zij haar hoofddoek draagt, maar deze zal afzetten indien het verplicht wordt.

•   Zaynab

In de Badr-moskee ontmoet Nadia Dala de bekeerde Zaynab, vroeger Katalin. Zaynab daagde een Pakistaanse broeder uit om te bewijzen dat Allah echt bestaat. Daarna zou ze overwegen zich te bekeren. De man gaf haar een stapel boeken en zei: ‘Kijk naar je lichaam. Dat is bijna perfect. Je hebt twee ogen, twee handen, twee benen en toch maar één neus en één mond. Kijk naar de volmaaktheid van de natuur, bij de dieren en planten. Die zijn perfectie nabij. En alle dingen van de wetenschap staan in de koran beschreven.’

Zaynab was overdonderd en dacht steeds meer en meer na. Ze hield woord en bekeerde zich. Haar bekering verliep met vallen en opstaan, maar nu draagt ze de hoofddoek altijd en overal. Ze gaat all the way. Kort nadien veranderde ze haar naam in Zaynab.

‘Ik wil de hidzjra doen,’ zegt ze. ‘Naar Saoudi-Arabië, Libië of Marokko. Zolang het maar een islamitisch land is. Hier hou ik het niet meer uit. In de ogen van de Nederlanders ben ik een overloopster. En ik vind het leven hier ook echt te oppervlakkig. Er worden teveel afgoden aangebeden. Vroeger was ik als iedereen, ik reed naar het strand in bikini en ging drinken en neuken met de jongens. Maar wat voor leven is dat? De volgende ochtend heb je een kater. En dat was het dan. Niet meer voor mij, dank u.’

 

• Aÿse

De laatste vrouw is een Turkse huismoeder. Aÿse behoort tot de eerste generatie migranten. Zij volgde haar echtgenoot naar België, maar heeft hier ondertussen veel spijt van. Dertig jaar leefde zij eenzaam. Wanneer haar man er niet was, sloot ze de gordijnen en ging vooral niet naar buiten. Aÿse sukkelde van de ene depressie in de andere.

Het interview met Aÿse verliep niet zonder problemen, haar zoon speelde voor tolk aangezien zijzelf de Nederlandse taal nog steeds niet beheerst. Na het gesprek zijn haar zonen verwonderd. Hun moeder vertelde een wildvreemde vrouw meer over haar leven dat de jongens wisten. Aÿse is zo opgetogen dat iemand haar verhaal wil horen.

Jammer genoeg is Aÿse niet de enige vrouw die zich in deze situatie bevindt. Er zijn duizenden gelijkaardige migrantenvrouwen die hun man volgden naar Europa, want daar was werk.

 

 

Nawoord

Eerst en vooral is het duidelijk dat vele moslimvrouwen niet verplicht worden om een hoofddoek te dragen, maar hiervoor te kiezen om bepaalde redenen. In het boek komen onder andere volgende redenen aan bod:

µ       gelovig zijn tot in het diepste van je hart;

µ       bekering tot een ander godsdienst;

µ       om de band met de familie niet te verbreken.

We leven in een land met vrijheid van godsdienstuiting en iedereen moet van deze vrijheid kunnen profiteren. Nog veel te veel wordt er gediscrimineerd op vlak van godsdienst, zowel door de Vlamingen als door de moslims en andersgelovigen. Het is volgens mij belangrijker te kijken naar de persoon en het verhaal onder de sluier.

Lang de andere kant ben ik ook verrast door het feit dat vele moslima’s de hoofddoek weigeren. Dit is meestal het gevolg van onderdrukkende ouders, familie en vrienden. Ook een slechtere jeugd heeft hiermee te maken.

Ik vel geen oordeel over personen die ervoor kiezen een hoofddoek te dragen. Wel vermeld ik expliciet: personen die hiervoor kiezen. Wanneer iemand hiertoe gedwongen wordt, vind ik het onmenswaardig. Elke persoon heeft zijn eigen ervaringen en overtuigingen. Gelukkig maar denk ik soms, anders zou de wereld er verschrikkelijk saai uitzien.

Door het lezen van het boek ben ik zeker te weten gekomen dat niet enkel het geloof en de koran beweegredenen zijn om een hoofddoek te dragen. Er zijn voldoende andere verhalen aan bod gekomen. Er is sprake van onderdrukking, maar eveneens van generatieverschillen en zelfontplooiing. Opvallend vaak komt voor dat jonge meisjes de hoofddoek dragen om hun ouders te volgen of dwars te bomen, maar niet omdat ze intens gelovig zijn. Het is jammer dat hun argumenten niet zo sterk zijn, maar ik ga hen er niet om veroordelen. Dat is hun keuze en niet die van mij.

De schrijfstijl van Nadia Dala ligt me wel. Alle verhalen werden op een interessante en boeiende manier geschreven. De info aan het begin van ieder verhaal zorgt ervoor dat je reeds op de hoogte bent van wat er gaat komen hoewel soms te veel informatie gegeven wordt. De citaten en vakken met extra uitleg zijn mooi meegenomen.
Ook hou ik van de poëtische schrijfwijze waarop ze bepaalde elementen. Hieronder staat een voorbeeld:

‘Haar paranoia klinkt radicaal. Maar naarmate ik langer luister, kom ik dichter bij haar verhaal. De weerloze frustratie staat op haar gelaat gebrand. Luchtdicht omzoomd door een donkerkleurige hijab waarlangs zweetdruppeltjes parelen. Intussen zwelt de complottheorie verder aan.’

Wat ik zeker weet te appreciëren, zijn de kritische vragen van Nadia Dala. Wanneer er iets niet duidelijk is of ze merkt dat er meer achter zit, vraagt ze door. Nadia Dala blijft doorvragen tot ze het fijne van elk verhaal achter de sluier kent.

 

Tijdens het zoeken naar het boek, kwam ik eveneens een ander boek van deze schrijfster tegen namelijk: Waarom ik mijn moeder de hals doorsneed. Dit is de eerste roman van Nadia Dala.

Wanneer Maria, het jongste kind van de uitgetreden kloosterzuster Euphenia en haar minnaar Apo, wordt geboren, haalt het vrouwenziekenhuis opgelucht adem. De uiterst moeizame bevalling duurde zeventien lange uren. Maria wilde niet geboren worden. Ze verkoos de geborgenheid van de waterachtige buidel in haar moeder boven het echte leven in de buitenwereld.

In een laatste verzetspoging tegen die onafwendbare geboorte probeert ze zich te verhangen aan haar eigen navelstreng. Maar als ze toch tevoorschijn komt, ontwikkelt zich al snel een heftige, passionele liefdesrelatie tussen moeder en dochter, waarbij er geen plaats is voor vader Apo, zus Reep of school. De hechte band wordt vijf jaar later abrupt verbroken, wanneer Euphenia haar beide dochters tijdelijk naar een internaat verbant.

Dit verhaal lijkt me zeker ook de moeite om te lezen hoewel het van een heel ander kaliber is dat ‘Als sluiers vallen’.

 

Tips voor leerkrachten

Het hoofddoekendebat is zeer actueel in het onderwijs, maar ook op andere vlakken. Er kan veel gediscussieerd worden over dit onderwerp. Vele leerlingen gaan zwart-wit denken en door middel van de diverse verhalen achter de sluiers kan hierrond gewerkt worden. De leerkracht gebruikt dan best fragmenten uit het boek waarin een concreet verhaal verteld wordt. De leerlingen leren de verschillende standpunten te bekijken.

Ook werken rond actualiteit is hier mogelijk. Onderstaande linken naar krantenartikels zijn hier voorbeelden van.

µ       De islam en de hoofddoek: een bredere benadering. http://www.demorgen.be/dm/nl/2461/Opinie/article/detail/1078671/2010/03/11/De-islam-en-de-hoofddoek-in-Belgie-een-bredere-benadering-Etienne-Vermeersch.dhtml ;

µ       Hema ontslaat uitzendkracht wegens hoofddoek.

http://www.knack.be/nieuws/belgie/hema-ontslaat-uitzendkracht-wegens-hoofddoek/article-1194964602665.htm ;

µ       Amnesty Moslims worden gediscrimineerd in België.
http://www.hln.be/hln/nl/957/Binnenland/article/detail/1428170/2012/04/24/Amnesty-Moslims-worden-gediscrimineerd-in-Belgie.dhtml ;

µ       Franse zakenman wil boetes van vrouwen met boerka betalen.
http://www.hln.be/hln/nl/957/Binnenland/article/detail/1296199/2011/07/23/Franse-zakenman-wil-boetes-van-vrouwen-met-boerka-betalen.dhtml ;

µ       Saoedische judoka mag toch deelnemen met hoofddoek.
http://www.nieuwsblad.be/sportwereld/cnt/DMF20120731_049.

Onlangs verscheen er eveneens een artikel in de Dag Allemaal. Het artikel gaat over Vlaamse vrouwen die zich bekeren tot de Islam. Het verbaasde me toch wel dat er per jaar ongeveer vijfhonderd personen zich bekeren tot de Islam.
In het artikel maken we kennis met Peggy, een Vlaamse vrouw van 34 jaar die zes jaar geleden bewust koos voor een leven als Moslima. Voor andere Moslims veranderde ze haar naam zelfs naar Amina.
Ze bekeerde zich niet omwille van een man, maar voor zichzelf. Haar ouders hadden in het begin veel moeite met haar verandering in levenswijze, maar ondertussen raken ze gewend aan het idee.

Om af te sluiten nog een quote van Nadia Dala zelf:

‘Om uw en mijn tunnelvisie op deze kwestie een heel klein beetje te helpen verbreden. Een doekje is toch maar een doekje? En mij maak je niet wijs dat een lap stof de denkwereld van haar draagsters tot één brij gedachten kneedt.’

 

 

 

 

Bronnen

µ       BREMS, E., De Islamitische hoofddoek en de mensenrechten, internet, 8 september 2004, (http://www.vormen.org/informatie/IslamitischeHoofddoek.html).

µ       Wikipedia - Nadia Dala, internet, 2 oktober 2012, (http://nl.wikipedia.org/wiki/Nadia_Dala).

µ       Wikipedia – Hoofddoek, internet, 2 oktober 2012, (http://nl.wikipedia.org/wiki/Hoofddoek).

µ       Trendystyle – Waarom ik mijn moeder de hals doorsneed, internet, 5 oktober 2012, (http://www.trendystyle.net/literaircafe/boeken/waaromikmijnmoeder.html).

µ       DAWOUD, S., Religieuze kentekens: wetgeving en rechtspraak als leidraad, internet, augustus 2009, (http://www.kruispuntmi.be/uploadedfiles/VMC/Thema/Lokaal_beleid/Levensbeschouwing/BrochureReligieuzeSymbolen.definitief.sept.2009.pdf).

µ       Conflicten wereldwijd: Tjetsjenië, internet, 2004, (http://www.cmo.nl/conflictenbank/index.php?Eurazi%EB:Tsjetsjeni%EB).